Y diffiniad ar draws y llywodraeth o drais domestig a cham-drin yw:
- unrhyw ddigwyddiad neu batrwm o ddigwyddiadau o reoli, ymddygiad bygythiol, cymhellol, trais neu gam-drin rhwng unigolion dros 16 mlwydd oed, sydd, neu wedi bod yn bartneriaid agos neu’n aelodau o deulu ni waeth y genedl na’r rhywioldeb. Gall y cam-drin gynnwys, ond heb ei gyfyngu i:
- seicolego
- corfforol
- rhywiol
- ariannol
- emosiynol
Ymddygiad o reoli – Mae ymddygiad o reoli yn ystod eang o weithredoedd wedi’u cynllunio i wneud unigol deimlo’n israddol a/neu’n ddibynnol gan eu harunigo o ffynonellau cefnogaeth, camddefnyddio eu hadnoddau a’u gallu er budd personol, eu hamddifadu o adnoddau angenrheidiol ar gyfer annibyniaeth, ymwrthedd a modd o ddianc, a rheoli eu bywyd bob dydd.
Ymddygiad cymhellol – Mae ymddygiad cymhellol yn weithred neu’n batrwm o weithrediadau o ymosod, bygythiadau, sarhad a chodi ofn, neu gamdriniaeth arall sy’n cael ei defnyddio i niweidio, i gosbi neu i ofni eu dioddefwr.
Daeth trosedd ymddygiad cymhellol neu ymddygiad o reoli i rym ym mis Rhagfyr 2015. Mae’n cario uchafswm o garchariad 5 mlynedd, dirwy neu’r ddau. Mae dioddefwyr sy’n profi ymddygiad cymhellol neu ymddygiad o reoli sydd bron iawn yn drais corfforol difrifol, ond yn achosi camdriniaeth emosiynol neu seicolegol eithriadol yn gallu dod â’r troseddwr ger bron llys.
Mae’r drosedd yn cau’r bwlch yn y gyfraith sy’n cwmpasu patrymau o ymddygiad cymhellol neu ymddygiad o reoli sy’n digwydd yn ystod perthynas rhwng partneriaid agos, cyn partneriaid sy’n dal yn cydfyw neu aelodau o deulu.
Cam-drin domestig a phobl ifanc
Mae’r newidiadau i’r diffiniad o drais domestig yn codi ymwybyddiaeth bod pobl ifanc yn y grŵp oed 16 i 17 yn gallu bod yn ddioddefwyr o drais domestig a chamdriniaeth.
Gan gynnwys y grŵp oedran hwn mae’r llywodraeth yn gobeithio annog pobl ifanc i ddod ymlaen i gael y gefnogaeth angenrheidiol, drwy linell gymorth neu wasanaeth arbenigol.
Panel y bobl ifanc
Bydd panel i bobl ifanc yn cael ei sefydlu gan y Gymdeithas Genedlaethol er Atal Creulondeb i Blant (NSPCC). Bydd y panel yn cynnwys 5 aelod rhwng 16 a 22 mlwydd oed, a fydd yn cydweithio gyda’r llywodraeth ar y polisi trais domestig a’r gwaith ehangach i frwydro trais domestig yn erbyn menywod a merched.
Cynllun datgeliad trais domestig
Rhoddwyd y datgeliad trais domestig ar waith ar draws Cymru a Lloegr o 8 Mawrth, 2014. Mae hyn yn dilyn diwedd llwyddiannus o beilot 1 blwyddyn yn ardaloedd lluoedd yr heddlu ym Manceinion Fwyaf, Swydd Nottingham, Gorllewin Mersia ac Wiltshire.
Yr hawl i ofyn
O dan y cynllun, mae gan unigolyn hawl i ofyn i’r heddlu wirio a oes gan bartner presennol neu newydd orffennol treisgar. Dyma’r ’hawl i ofyn’. Os yw cofnodion yn dangos bod unigolyn efallai mewn perygl o drais domestig gan bartner, bydd yr heddlu’n ystyried datgelu’r wybodaeth. Gall datgeliad ei wneud os yw’n gyfreithlon, yn gymesur ac yn hanfodol gwneud hynny.
Yr Hawl i Wybod
Mae hyn yn caniatáu i asiantaeth wneud cais am ddatgeliad os ydynt yn credu bod unigolyn mewn perygl o drais domestig gan eu partner. Eto, gall yr heddlu ryddhau gwybodaeth os yw’n gyfreithlon, yn angenrheidiol ac y gymesur i wneud hynny.
Hysbysiadau a gorchmynion trais domestig:
Mae gorchmynion amddiffyn trais domestig (DVPO) yn cael eu gweithredu ar draws Cymru a Lloegr o 8 Mawrth 2014. Mae hyn yn dilyn diwedd llwyddiannus i beilot un flwyddyn yn ardaloedd lluoedd yr heddlu ym Manceinion Fwyaf, Swydd Nottingham, Gorllewin Mersia ac Wiltshire.
Mae gorchmynion amddiffyn trais domestig yn bŵer newydd sy’n llenwi bwlch mewn darparu amddiffyniad i ddioddefwyr gan alluogi i’r heddlu a’r ynadon i weithredu amddiffyniad yn syth ar ôl digwyddiad o drais domestig.
Gyda DVPO, gall troseddwr ei wahardd gydag effaith uniongyrchol rhag dychwelyd i gartref a rhag cael cyswllt gyda’r dioddefwr am hyd at 28 diwrnod, gan roi amser i’r dioddefwr ystyried eu dewisiadau a derbyn y cymorth maent eu hangen.
Cyn y cynllun, roedd bwlch yn yr amddiffyn, oherwydd nid oedd yr heddlu yn gallu cyhuddo’r troseddwr oherwydd diffyg tystiolaeth, ac o ganlyniad darparu amddiffyniad i’r dioddefwr drwy amodau mechnïaeth, ac oherwydd y broses, roedd cymeradwyo gorchmynion yn cymryd amser.
Cronfa dioddefwyr gwrywaidd o drais domestig a thrais rhywiol 2011 i 2013
Ym mis Rhagfyr 2011 lansiodd y Swyddfa Gartref gronfa i gefnogi dioddefwyr domestig o drais domestig a thrais rhywiol. Mae’r sefydliadau canlynol yn llwyddiannus i gael y gronfa hon a derbyn hyd at £10,000 o gefnogi gwasanaethau ar gyfer dioddefwyr gwrywaidd:
- Survivors UK
- Women’s Support Network
- Staff Arch North
- Southampton Rape Crisis
- Canolfan Trais a Thrais Rhywiol Cofentri
- Adfocatiaeth Blackpool
- Cymru Ddiogelach
- Gwasanaeth Trais Domestig Preston
- Cymorth i Fenywod Gogledd Derby
- GALOP (elusen gwrth-drais a chamdriniaeth LGBT Llundain)
- the Lesbian and Gay Foundation
- Rosa (cronfa mentrau i gefnogi menywod a merched) a Safeline.
Achosion enghreifftiol:
Mel B:
Roedd datgeliad dewr Mel B o flynyddoedd o gamdriniaeth gan ei chyn bartner Stephen Belafonte yn enghraifft glir o’r ffordd y mae cam-drin domestig yn gallu digwydd mewn haenau gwahanol o gymdeithas. Nid yw’n unigryw i un dosbarth neu gymuned, ac nid oes fath beth â ‘dioddefwr nodweddiadol’. Mae’r cyfuniad o’r gwahanol fathau o honiadau o gamdriniaeth – yn cynnwys cam-drin corfforol, rheolaeth cymhellol, trais rhywiol a thrais ariannol – yn dangos yn glir pam fod cam-drin yn drosedd dinistriol, sy’n newid bywyd. Mae’n ymddangos nad dyma’r tro cyntaf i Belafonte fod yn dreisiol tuag at bartner; mae’n hen bryd ein bod yn stopio gofyn y cwestiwn ‘pam nad yw hi’n ei adael?’ a dechrau gofyn ‘pam nad yw’n stopio?’.
Mae’r honiad bod Belafonte wedi arunigo Mel B rhag ei theulu a’i ffrindiau, a oedd yn teimlo’n ddi-rym wrth ei helpu, yn ein hatgoffa ein bod ni gyd yn ofn y stigma sy’n amgylchynu cam-drin domestig; mae’n rhaid i ni gyd ddysgu siarad am y mater os ydyn ni am ei stopio. Rydym yn llongyfarch Mel B am fod mor ddewr a chamu ymlaen i wneud yr honiad hwn yn gyhoeddus ac rydym yn gobeithio nawr ei bod hi’n gallu dechrau ail adeiladu ei bywyd.
Mary Russell:
Roedd marwolaeth Mary Russell, 81 mlwydd oed, o achos gwaedlif ar yr ymennydd ar ôl ymosodiad honedig gan ei gŵr 88 mlwydd oed, Albert, wedi amlygu’r ffaith bod trais domestig ymysg cyplau hŷn yn fwy cyffredin nag oeddem wedi tybio.
https://www.theguardian.com/society/2011/dec/23/older-domestic-violence-victims-helpless
Margaret Castle:
Pan ofynnodd gwraig Andrew Castle o 18 mlynedd am ysgariad, ei ymateb oedd llunio ac adeiladu cadair drydanol yn ei garej a cheisio ei lladd. Ar ôl gwahodd Margaret Castle i mewn i’r garej “am sgwrs”, eisteddodd hi yn y gadair metel, gyda’r bwriad o’i bwrw hi’n anymwybodol gyda phastwn rwber cyn cysylltu’r dyfais i’r prif gyflenwad.
https://www.theguardian.com/uk/2011/jul/06/andrew-castle-sentenced-electric-chair-wife
Margaret Beardon:
Carcharwyd dyn 79 mlwydd oed o Wlad yr Haf am 12 mis am “ei cholli hi” a thagu ei wraig a oedd wedi gofalu amdani. Roedd Beardon wedi colli rheolaeth ar ôl gofalu am ei wraig am fwy na degawd.
http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-somerset-16551871
Sylvia Rowley-Bailey:
Aeth Edwards yn “gandryll” a thrywanu Ms Rowley-Bailey sawl gwaith ar ôl iddi ei brofocio gyda sylwadau am ei fam oedd yn heneiddio, fel yr adroddwyd i’r Arglwydd Brif Ustus, y Brif Barnwr.
http://www.bbc.co.uk/news/uk-england-essex-13791512
Clipiau Fideo:
BBC Panorama – Cam-Drin Domestig yn cael ei ddal ar gamera: https://youtu.be/lYoC1PT1gTc
Behind Closed Doors: https://youtu.be/YZS1JSwBNKM
Dangerous Love: https://youtu.be/0yIAY2tbnOE
